24/10/2017
Door Bart Driessen
Vis wegen op een grote trawler, die voortdurend trilt en met de zee meebeweegt, is een flinke uitdaging. Toch is het Penko Engineering gelukt. Op de Navigator worden pelagische vissoorten tot < 1% van het gewenste gewicht afgewogen en gedoseerd. De nauwkeurigheid waarmee bulkhoeveelheden nu batchgewijs worden gewogen is een absolute noviteit.
De field service engineer van Penko die hier veel werk aan heeft besteed, is Mario van den Heuvel. Samen met zijn collega’s schreef hij de software voor de weeginstallatie op de Navigator. Van den Heuvel: “Waarom visserijbedrijven hun producten zo precies mogelijk afwegen en verpakken is vooral een geldkwestie. Te veel vis meeleveren is voor de leverancier namelijk verlies. In een groot verwerkingsschip zoals de Navigator heb je het al gauw over duizenden kilo’s gratis meegeleverde vis. Preciezer wegen en doseren is daarom enorm belangrijk. Door precies te wegen kan de visser de hoeveelheid extra meegeleverde vis tot een minimum terugbrengen. Onze uitdaging was dan ook te zorgen voor een weegoplossing die veel nauwkeuriger werkt dan bestaande oplossingen.”
Golven en trillende machines
Om welke uitdaging gaat het? “Op zich is wegen met zeer hoge nauwkeurigheid voor ons geen uitdaging. Dat doen we al veel langer. Onze weeginstrumenten voeren per seconde 1600 wegingen uit, een snelheid die naar mijn weten nog niet is overtroffen. Maar wegen op een groot schip is weer een ander verhaal. Wegen en bewegen zijn twee werkwoorden die heel dicht bij elkaar liggen, maar elkaar eigenlijk niet verdragen. De zee is altijd in beweging en zorgt voor deining waardoor elke weging constant verandert. En zeker als je vis wil wegen op een lopende band. Die deining kun je met geavanceerde software compenseren, maar daarmee ben je er nog niet. Minstens zo belangrijk zijn de motoren en machines op het schip. De scheepsmotor, de schroefas, allerlei pompen, lieren en hijsonderdelen zorgen voor trillingen die nog groter invloed hebben op de weeggegevens.”
Gecorrigeerd wegen
Hoe los je het meetprobleem op als het schip voortdurend deint en trilt? “Onze oplossing bestaat uit de compensatie voor al deze afwijkingen van het weegsignaal. De wegingen zelf worden uitgevoerd door middel van tien load cells. Deze loadcells zijn gemonteerd over de hele lengte van de transportbanden. Door de banden te wegen op het vaste land hebben we de eerste afwijkingen gemeten. Vervolgens hebben we de afwijkingen op zee gemeten, terwijl de band leeg was én gevuld met vis. Op basis van die verschillen krijgen we een gecorrigeerde meetwaarde. En deze meetwaarde komt onder alle omstandigheden heel dicht in de buurt van de ware meetwaarde. Dat is dus gecorrigeerd wegen.”
Precieze batches
Naast het wegen moet de machine ook precieze batches maken; ofwel doseren. “In de Navigator wordt de vis aan het eind van de transportband gedoseerd in batches van 1280 kilo. Daarna wordt de vis handmatig verdeeld in 64 vakken of frosters van circa 20 kilo die vervolgens in het vriesruim worden opgeslagen. Belangrijke eis aan de dosering is dat de batchgrootte nooit onder de 1280 kilo mag komen. Tegelijkertijd moet de extra hoeveelheid vis bij elke batch zo klein mogelijk zijn. Tijdens de testen is het ons gelukt die extra hoeveelheid per batch zo klein mogelijk te maken. Het mooie is dat onze doseeroplossing dat automatisch doet. En ook nog eens heel snel. Al na vijf doseeracties kwam de dosering uit op een teveel van rond de 0,5%. Een kleinere hoeveelheid afgewogen hoeveelheid vis is dus heel goed haalbaar.”
Elke dosering mogelijk
“Technisch is elke dosering mogelijk. De dosering werkt namelijk perfect en snel. Maar het kan zo maar zijn dat de gebruiker de batchgrootte aanpast. De gebruiker heeft die vrijheid. Alleen heb ik er wel voor gezorgd dat niet iedereen toegang heeft tot de verschillende instellingen. De instelling van de batchgrootte kan bijvoorbeeld alleen door de vismeester worden veranderd. Op die manier voorkom je fouten en onduidelijkheden. Daarom hoort het autoriseren van de toegang door middel van passwords wel bij geautomatiseerde machines. ”
Data toegankelijk gemaakt
Moderne machineautomatisering betekent tegenwoordig ook het toegankelijk maken van data. Het weegsysteem op de Navigator is bijvoorbeeld door Penko uitgerust met een oplossing voor opslag en analyse van data. “Om data toegankelijk te maken leveren we bij elke nieuwe weegapplicatie DataReporter. Met DataReporter kan de gebruiker data verzamelen voor opslag in databases. Een tweede functie is de grafische presentatie van data; belangrijk voor het overzicht. De derde functie is het diagnosticeren; dus het analyseren van batches, recepten en stilstanden. Nieuw aan DataReporter is dat onze oplossing nu 15 verschillende processen tegelijk kan registreren en rapporteren. Daardoor zijn rapporten en analyses van data mogelijk die in SQL zijn opgeslagen. Vooral trendinformatie over doseren en vullen in verschillende verpakkingen is heel interessant voor de visserij.”
Samenwerking met AFAK
Het project van de weegapplicatie door Penko maakt deel uit van een nog groter project dat Afak Techniek uitvoer in opdracht van het IJslandse bedrijf Uthafsskip. Afak uit Katwijk is hoofdaannemer van dit soort projecten en gespecialiseerd in de ontwikkeling en bouw van machines voor visverwerkende bedrijven. Deze worden zowel op het vaste land als aan boord van visserijschepen geïnstalleerd. Afak levert de fysieke constructie van de transport-, sorteer- en stapelinstallaties. Penko en Afak werken al meer dan 25 jaar samen. Veel projecten in de visserij zijn door beide bedrijven uitgevoerd, variërend van vervoer- en weeg-, tot doseersystemen van vis. De bijdrage van Penko aan deze projecten bestaat uit de complete automatisering van transport, sortering en stapeling van visproducten. Ook de bijbehorende besturingen voor weegtechniek, PLC’s en schakelkasten zijn door Penko geleverd en geplaatst. In het project met de Navigator leverde Penko vooral de vereiste weegtechniek.
Antarctic Navigator
De Navigator is een fabriekstrawler en onderdeel van de IJslandse reder Uthafsskip. Met een lengte van 121 meter behoort het tot de grootste schepen in haar categorie. De Navigator wordt gebruikt voor het vissen en invriezen van de vis. Belangrijke visgronden zijn onder meer de kust voor West Afrika en grote delen van de Atlantische oceaan.
Bewaren